SCREENEN?
WIJ NEMEN 
GEZONDHEID SERIEUS!

Een screening kan twee resultaten opleveren:

• afwijkend: de risicofactor of ziekte werd opgespoord;
• niet-afwijkend: de risicofactor of ziekte werd niet opgespoord.

Bij een afwijkend resultaat word je voor verder onderzoek en opvolging naar een zorgverlener doorverwezen. Vaak volgt dan nog een diagnostische test om met meer zekerheid te bepalen of de risicofactor of ziekte effectief aanwezig is. 

Het resultaat van een onderzoek of test is nooit honderd procent betrouwbaar en kan soms een vals resultaat geven. Er zijn twee soorten valse resultaten:  

• vals-positief: het resultaat van de test is afwijkend, maar na verder onderzoek blijkt dat er toch niets aan de hand is. In dit geval werd de onderzochte persoon dus onterecht ongerust gemaakt en gebeurden er mogelijk interventies die onnodig waren;
• vals-negatief: het resultaat van de test is niet-afwijkend, maar later blijkt dat er toch iets aan de hand was. De opgespoorde risicofactor of ziekte is toch aanwezig. In dit geval werd de gescreende persoon dus onterecht gerustgesteld en bestaat de kans dat de gezondheid van de betrokkene achteruit is gegaan terwijl dit vermijdbaar was.

Bij geen enkele test zijn vals-positieve of vals-negatieve resultaten volledig uit te sluiten. De kwaliteit van een screeningstest hangt vooral af van de sensitiviteit en de specificiteit ervan.

De sensitiviteit  van een test drukt uit hoe goed de test erin slaagt om vals-negatieve resultaten te vermijden. Een test met een sensitiviteit van 99% levert bij 99% van alle gescreende personen die de opgespoorde risicofactor, voorstadium of ziekte hebben een afwijkend resultaat op. Slechts bij 1% van die personen is het resultaat dan vals-negatief.  

De specificiteit van een test drukt uit hoe goed de test erin slaagt om vals-positieve resultaten te vermijden. Een test met een specificiteit van 99% levert bij 99% van alle gescreende personen die de opgespoorde risicofactor, voorstadium of ziekte niet hebben een niet-afwijkend resultaat op. Slechts bij 1% van die personen is het resultaat dan vals-positief.

Ideaal is een screeningstest met zowel een sensitiviteit als een specificiteit van 100%. In de praktijk is een goed compromis tussen beide eigenschappen echter meestal het hoogst haalbare.