Professionelen | Bevolkingsonderzoek

SCREENEN?
WIJ NEMEN
GEZONDHEID SERIEUS!

BELEID, REGELGEVING EN VLAAMSE WERKGROEP BEVOLKINGSONDERZOEK

Beleid en regelgeving

De Vlaamse overheid wil de initiatiefnemers van een bevolkingsonderzoek meer bewust maken van de populatiebenadering die nodig is wanneer een screening wordt aangeboden of aanbevolen aan een groep personen zonder klachten of symptomen. Het is immers niet zinvol of maatschappelijk verantwoord om alles wat kan worden opgespoord ook effectief op te sporen.

Vlaanderen wil de kwaliteit van screeningsinitiatieven en bevolkingsonderzoeken verhogen en zijn burgers behoeden voor screenings en bevolkingsonderzoeken die niet zinvol of zelfs schadelijk zijn.

Daarom is voor elk bevolkingsonderzoek dat in Vlaanderen wordt georganiseerd, ongeacht de initiatiefnemer (mutualiteit, universiteit, OCMW, huisartsenkring, enzovoort) en ongeacht de schaalgrootte (lokaal, regionaal) de toestemming vereist van de Vlaamse minister van Volksgezondheid. Zonder toestemming is een bevolkingsonderzoek verboden.

Het principe van dit beleid is beschreven in artikel 31 van het decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid en geconcretiseerd in het Besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 betreffende bevolkingsonderzoek in het kader van ziektepreventie.

Omdat het afwegen van de voor- en nadelen van een bevolkingsonderzoek voor elke ziekte of risico verschilt, laat de minister zich adviseren door de Vlaamse werkgroep Bevolkingsonderzoek. De werkgroep evalueert elke aanvraag voor de organisatie en uitvoering van een bevolkingsonderzoek aan de hand van de criteria die in de bijlage van de regelgeving zijn opgenomen. De evaluatie resulteert in een advies aan de minister. Doorgaans omvat dit advies ook voorwaarden om de kwaliteit van een screeningsinitiatief te verbeteren. Alle adviezen van de werkgroep worden gepubliceerd op deze pagina van de website van het Agentschap Zorg en Gezondheid. Op basis van het advies van de werkgroep beslist de bevoegde minister of het bevolkingsonderzoek in kwestie al dan niet mag worden uitgevoerd.

Vlaamse werkgroep Bevolkingsonderzoek

SAMENSTELLING

Begin 2020 werd de Vlaamse werkgroep Bevolkingsonderzoek opnieuw samengesteld. 25 deskundigen werden voor een periode van vijf jaar benoemd om de minister te adviseren over bevolkingsonderzoek in Vlaanderen. De samenstelling en opdracht van de opdracht zijn bepaald in het ministerieel besluit van 6 maart 2020 januari 2015 tot oprichting van de Vlaamse werkgroep Bevolkingsonderzoek.

De werkgroep is multidisciplinair samengesteld:

Karel Allegaert
Bettina Blaumeiser (voorzitter)
Delphine De Smedt
Bart Garmyn
Ann Gils
Joeri Guillaume
Marleen Haems
Martine Hiele
Sarah Hoeck
Vicky Jespers
Elise Keldermans
Gert Matthijs
Vera Nelen
Veerle Piessens
Wim Pinxten
Hans Prenen
Koen Putman
Guido Van Hal
Koen Van Herck
Martine Van Hecke
Pieter Vandenbulcke
Katrien Vanthomme

De leden van de werkgroep zijn gekozen omwille van een specifieke deskundigheid en niet met oog op vertegenwoordiging van een beroepsgroep of organisatie.

IK BEN OK OMDAT IK ER HEEL VROEG BIJ WAS

OPDRACHT

De werkgroep adviseert de bevoegde minister onder meer over de verschillende initiatieven voor een bevolkingsonderzoek, met inbegrip van de eigen initiatieven van de Vlaamse overheid. Zo kan de minister goed onderbouwd beslissen om een bevolkingsonderzoek al dan niet toe te laten en eventueel ook bijkomende voorwaarden opleggen.`

BEOORDELINGSCRITERIA

De Vlaamse werkgroep Bevolkingsonderzoek evalueert elk initiatief voor een bevolkingsonderzoek op basis van dezelfde criteria en gaat na in welke mate het aan de minimumvereisten voor een kwaliteitsvol bevolkingsonderzoek beantwoordt. De criteria hebben betrekking op:

de ziekte of aandoening;
de doelgroep;
het screeningsinstrument en de toepassing ervan;
de diagnose, behandeling of andere zinvolle en verantwoordelijke handelingen;
het volledige bevolkingsonderzoek.

Die criteria zijn onderverdeeld in subcriteria. Deze subcriteria worden opgesomd in de bijlage bij het Besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 betreffende bevolkingsonderzoek in het kader van ziektepreventie, gewijzigd door het besluit van de Vlaamse Regering van 16 mei 2014 houdende diverse bepalingen ter uitvoering van het decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid en tot wijziging van uitvoeringsbesluiten van dit decreet. Het formulier waarmee een aanvraag voor toestemming voor een bevolkingsonderzoek moet worden ingediend, bevat een lijst vragen die naar deze (sub)criteria verwijzen. De antwoorden op die vragen moeten de Vlaamse werkgroep Bevolkingsonderzoek toelaten om de criteria te evalueren en tot een advies te komen.

TV SPOT

Steeds meer bedrijven en organisaties in Vlaanderen bieden screeningsonderzoeken aan om bepaalde gezondheidsrisco’s of ziekten, zoals een te hoge cholesterol of bepaalde vormen van kanker, op te sporen nog voor er klachten zijn. Zo’n screening lijkt een goed idee, want tijdig opsporen van risico's of ziekten kan doorgaans erger voorkomen en de kans op genezing verhogen. Maar niet elk screeningsonderzoek is per definitie zinvol of kwalitatief. Screenen heeft voordelen, maar meestal ook nadelen.

Lees meer