" BLABLABLA
Geen excuses.
Doe de stoelgangtest. "

Oktober 2025 – Vlaanderen boekt tastbare vooruitgang in de strijd tegen kanker. De Bevolkingsonderzoeken Dikkedarmkanker en Borstkanker bereiken niet alleen meer mensen, maar sporen ook steeds vaker kanker in een vroeg stadium op. Tegelijk maakt het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker een digitale sprong vooruit, wat de efficiëntie en snelheid van het proces aanzienlijk verhoogt. Samen zorgen deze evoluties voor een slimmer en doeltreffender preventiebeleid.

Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker: jongste groepen - vooral mannen - laten stoelgangtest links liggen
De totale dekkingsgraad aan het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker steeg in 2024 naar 64,7% en langdurige niet-deelnemers worden steeds vaker bereikt. In 2023 besliste 4,4% van de niet-deelnemers om toch deel te nemen, tegenover 3,6% het jaar ervoor. Een positieve evolutie. In totaal betekende dat meer dan 7.000 mensen die zich na jaren van niet-deelname wél lieten testen. 

Slechts 52,8% van de 50-54-jarigen is gescreend. Vooral jongere mannen laten het massaal afweten. Zo is slechts 48,8% van de 50-54-jarige mannen t.o.v. 56,8% van de 50-54-jarige vrouwen gescreend. Bij de 65-74-jarige mannen en vrouwen is meer dan 70% gescreend. “Hoewel we zwart op wit kunnen aantonen dat het Bevolkingsonderzoek een grote impact heeft op het tijdig opsporen van dikkedarmkanker, blijven jongere mannen onze uitnodiging negeren,” zegt Patrick Martens. “Dat is bijzonder jammer, want juist door op tijd te testen, kunnen we ervoor zorgen dat minder mensen sterven aan dikkedarmkanker.”

Waarom deelname aan het Bevolkingsonderzoek cruciaal is: de gratis stoelgangtest van het Bevolkingsonderzoek is méér dan een test: het is een volledig opgevolgd medisch traject. Van de uitnodiging tot het screeningsresultaat en een eventuele doorverwijzing voor verder onderzoek, alles wordt geregistreerd en automatisch gedeeld met je huisarts. Zo is kwaliteitsbewaking en correcte opvolging gegarandeerd. Wie kiest voor een zelftest uit de apotheek, is minder zeker over de kwaliteit van de test en mist die medische opvolging. “De volledige bevolking screenen vanaf 45 jaar is niet aangewezen,” zegt Koen Vanherck, BCR. “Huidige cijfers tonen geen toename van dikkedarmkanker bij 45-49 jarigen. En, het verlagen van de instapleeftijd wordt ook niet Europees aanbevolen.”

Vraag gratis een nieuwe stoelgangtest aan: heb je een uitnodiging ontvangen, maar is de stoelgangtest vervallen of kwijt? Dan kan je gratis een nieuwe aanvragen via 0800 60 160 of  info@bevolkingsonderzoek.be. Personen die afgelopen 10 jaar een coloscopie lieten uitvoeren, ontvangen geen test. Zij zijn immers in orde. 
“Dankzij de moedige getuigenis van Walter Damen merken we dat mensen sneller contact opnemen om een nieuwe test te vragen,” aldus Martens. “Die getuigenissen redden mensenlevens. Maar we moeten écht nog meer mensen – en vooral jongere mannen – bewust maken van het belang van vroege opsporing binnen het bevolkingsonderzoek.”

Bevolkingsonderzoek Borstkanker: sterk bewijs voor impact op sterfte
Mede dankzij het Bevolkingsonderzoek Borstkanker wordt 66,9 % van de doelpopulatie gescreend op borstkanker. Hoewel dit bereik al jaren stabiel is, blijft er werk aan de winkel — vooral onder vrouwen van 50 tot 54 jaar, waar deelname relatief laag is. Deelname aan het Bevolkingsonderzoek heeft een aanzienlijke impact op sterfte door borstkanker. Vrouwen die in de vier jaren voorafgaand aan de diagnose deelnamen, lopen 51% minder risico om te overlijden aan borstkanker vergeleken met vrouwen die niet deelnamen (na correctie voor sociaaleconomische factoren en kalenderjaar). Het mechanisme is logisch: door tumoren in een behandelbaar stadium op te sporen, kunnen minder ingrijpende behandelingen worden ingezet — zoals borstsparende chirurgie — en daalt het risico dat de ziekte fataal wordt. Daarnaast blijft de kwaliteit van het bevolkingsonderzoek cruciaal: elke mammografie wordt beoordeeld via dubbele lezing, radiologen moeten regelmatig bijscholingen volgen, feedback wordt gegevens met het oog op kwaliteitsverbetering en de apparatuur wordt dagelijks gecontroleerd. Die hoogwaardige aanpak minimaliseert fouten en verhoogt de betrouwbaarheid van het programma. Om de impact verder te vergroten, is het belangrijk te investeren in gerichte communicatie, uitnodigingsstrategieën op maat en het verlagen van drempels voor deelname. Zo kan het bereik in de ondergescreende groepen nog groeien.

Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker: digitale sprong naar de toekomst
In 2025 werd het gewijzigde Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker succesvol geïmplementeerd. Het Bevolkingsonderzoek maakt zich nu op voor een technologische versnelling. Sinds kort sturen de klinische labo’s hun testresultaten automatisch en in real time door naar het Belgian Cancer Registry (BCR) via een gestandaardiseerde gegevensstroom. Intussen zijn al ongeveer 50% van de Nederlandstalige laboratoria, aangesloten op het systeem. BCR zal de gegevens vanaf einde november veilig  doorgeven aan het Centrum voor Kankeropsporing. Koen Vanherck, BCR: “De digitalisering moet zorgen voor snellere resultaatsmededeling aan huisartsen en burgers. Met dit digitale fundament zet Vlaanderen een cruciale stap naar meer efficiënte en doelgerichte screening.” Dit betekent dat vrouwen in de loop van 2026 hun resultaat zullen ontvangen als gevolg van deze technologische ontwikkelingen. Het blijft ook belangrijk om vrouwen erop te wijzen dat een uitstrijkje na HPV-vaccinatie aangewezen is.

Eén beleid, drie programma’s, één doel: kanker vóór zijn
Vlaanderen bouwt met de drie bevolkingsonderzoeken aan een krachtig en toekomstgericht preventiemodel. Door vroegtijdige opsporing worden kankers en zware behandelingen vermeden, levens gered en de druk op het zorgsysteem verlicht. De impact is niet alleen medisch, maar ook maatschappelijk: mensen leven langer kwaliteitsvol, kunnen hun leven voortzetten zonder ingrijpende zorgtrajecten, en de gezondheidszorg kan haar middelen efficiënter inzetten.
Met bijkomende investeringen in gerichte communicatiecampagnes, datakoppeling en digitale integratie wordt de kloof naar wie nog niet bereikt is kleiner. De ambitie is duidelijk: meer mensen betrekken, sneller handelen en technologie maximaal inzetten om screening toegankelijker en effectiever te maken voor elke Vlaming.
Minister Caroline Gennez, Vlaams minister van Welzijn en Armoedebestrijding, Cultuur en Gelijke Kansen: “We zien dat mensen overtuigd raken van het belang van de door de overheid georganiseerde screening, zelfs wie eerder twijfelde. Dat vertrouwen moeten we verder versterken. Want achter elk vroeg ontdekt letsel zit een leven dat we verbeteren – of redden. Elk geval van kanker dat we tijdig opsporen, is een overwinning voor de patiënt, voor de familie, en voor de samenleving als geheel.”

Bijlage: belangrijkste cijfers uit het jaarrapport 2025 (screeningsjaar 2024)

Cijfers Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker (mannen en vrouwen, 50-74 jaar)   
•    723.397 personen ontvingen een uitnodiging in 2024. 48% van hen stuurden een staal terug.
•    In 2024 daalt de responsgraad naar 48,0% (-3,9% t.o.v. 2023, en -0,5% t.o.v. 2022). Vrouwen nemen nog steeds vaker deel dan mannen (51,0 % versus 45,1%).
•    De totale dekkingsgraad is gestegen. Deze bedraagt 64,7% in 2024 t.o.v. 64,2% in 2023 (en 64,4% in 2022). De dekking door screening binnen het Bevolkingsonderzoek is het afgelopen jaar licht afgenomen (-0,2%), de dekking door screening buiten het BVO nam licht toe (+0,1%), en de dekking door uitsluiting nam toe (+0,7%). Het percentage geen dekking bedraagt 35,3%. Dit betekent dat 760.626 mannen en vrouwen de afgelopen 24 maanden geen vroegtijdige opsporing van dikkedarmkanker hebben gehad.
•    24,2% van de doelgroep heeft nog nooit deelgenomen aan het Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker (versus 24,9% in 2023). 
•    Deelname bij personen die voor de eerste keer uitgenodigd worden blijft laag 39,7% (stabiel met 39,7% in 2023). Van de personen die bij de vorige uitnodiging niet deelnamen, neemt 10,7% wel deel aan een uitnodiging in 2024 (versus 10,4% in 2023).
•    49,3% van de personen die al een vervolguitnodiging kregen nam deel. Dat is lager dan vorige  jaren (53,6% in 2023 én 50,2% in 2022). 
•    Maar de deelname bij langdurige niet-deelnemers nam toe in 2024: 4,4% personen met brief zonder stoelgangtest (én geen herinnering) nam deel. Dat is hoger dan voorgaande jaren: 3,6% in 2023 en 2,8% in 2022.
•    Bij 6,1% van alle deelnemers (21.657 personen) was de stoelgangtest afwijkend (sporen van bloed in de stoelgang) en werd een coloscopie aanbevolen.
•    Bij 85,9% van de personen met een afwijkende stoelgangtest wordt binnen het jaar een volledige coloscopie uitgevoerd (cijfers 2023, 2024 nog onvolledig). Dat is 1,8% hoger dan in 2022 (84,1%). Bij 27,7% (versus 33,8% in 2022) gebeurt dit binnen de 31 dagen na het verzenden van de resultaatbrief (cijfer 2023, 2024 onvolledig). 
•    In 2023 werden er dankzij dit Bevolkingsonderzoek 564 (versus 485 in 2022) nieuwe invasieve en 577 (versus 486 in 2022) in situ dikkedarmkankers gedetecteerd bij mannen en vrouwen van 50 t.e.m. 74 jaar in Vlaanderen. 

Cijfers Bevolkingsonderzoek Borstkanker (vrouwen, 50-69 jaar)   
•    Doelgroep: 896.199 vrouwen van 50–69 jaar.
•    Dekkingsgraad: 66,9% (63,6% bij 50–54 jaar, tot 68,6% bij 60–64 jaar).
•    Totaal aantal uitnodigingen: 388.448.
•    Snelle resultaten: 99,1% van de deelneemsters kreeg haar resultaat binnen 14 dagen.
•    Opvolging: Bij 2,4% van de vrouwen die al eerder deelnamen en 6,5% van de nieuwe deelneemsters werd een afwijking vastgesteld. Meer dan 90% van deze vrouwen liet binnen de twee maanden vervolgonderzoek uitvoeren om de diagnose van borstkanker te bevestigen of uit te sluiten. Na een jaar heeft 96,9% een vervolgonderzoek gekregen.
•    Kankeropsporing: In 2023 werden in totaal 1.383 borstkankers gevonden bij deelneemsters aan het programma. In vergelijking met borstkanker bij niet deelnemers worden deze kankers vaker in een vroeg stadium gedetecteerd.

Cijfers Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker (vrouwen, 25-64 jaar)  
•    In 2024 werden in totaal 265.456 uitnodigen verstuurd.  
•    Van de volledige doelgroep laat 65,9% zich screenen zoals aangewezen, met of zonder uitnodigingbrief. Zoals sinds de opstart van het Bevolkingsonderzoek, is de deelname het laagst bij de jongste leeftijdscategorie (25 tot en 29 jaar: 59,8%) en de oudsten(64,2% voor de 55-59jarigen en 60,1 % voor de 60-64jarigen).
•    11,5% van de vrouwen uit de doelgroep heeft nog nooit een uitstrijkje laten nemen.  
•    In 2024 werden 86% van de screeningsuitstrijkjes afgenomen door de gynaecologen en 13,8% door huisartsen.  
•    7,9% van de uitstrijkjes is afwijkend.  Voor 2024 ligt het % afwijkende uitstrijkjes iets hoger dan de voorgaande jaren, wat deels te wijten aan het % staaltjes van onvoldoende kwaliteit dat ook licht toegenomen is.  
•    In 2023 werden er 244 nieuwe invasieve baarmoederhalstumoren gediagnosticeerd bij Vlaamse vrouwen van 25 t/m 64 jaar. 94% van alle gevonden tumoren zijn in situ tumoren (stadium 0).  
•    De opvolgingsgraad van afwijkende screeningsuitstrijkjes heeft met 82,3% nog ruimte voor verbetering. De opvolgingsgraad varieert sterk naargelang de diagnose en het bijhorende HPV-resultaat. De meer ernstige letsels hebben een betere opvolgingsgraad. Voor de minder ernstige letsels ligt deze lager. We blijven de artsen aanschrijven om te signaleren welke vrouwen na een afwijkend resultaat geen vervolgonderzoek lieten doen.   
•    De opvolgingsgraad van de screeningsuitstrijkjes van onvoldoende kwaliteit is gestegen tot 63,8%.
•    De belangrijkste reden voor het neerleggen van een klacht gaat over het ontvangen van een factuur van het labo. Grosso mode kunnen deze in twee categorieën verdeeld worden: ten eerste het aanvragen van ongepaste labo test op initiatief van de artsen. (Dit zal na de recente overschakeling naar primaire HPV screening begin 2025 niet meer mogen voorkomen). En ten tweede, blijken ook een aantal vrouwen onaangenaam verrast door het feit dat hun arts niet/gedeeltelijk geconventioneerd bleek te zijn. Vóór de raadpleging opzoeken of de huisarts of gynaecoloog al dan niet werkt aan de officiële tarieven, blijkt nog steeds niet voor iedereen evident te zijn.